Het Amerikaanse tijdschrift Time heeft Tesla-topman Elon Musk op maandag 13 december jl. uitgeroepen tot 'Persoon van het jaar' voor 2021. Musk krijgt deze titel na een jaar waarin Tesla de meest waardevolle autofabrikant ter wereld werd en zijn ruimtevaartbedrijf SpaceX de eerste toeristenvlucht naar de ruimte uitvoerde. Tesla's beurswaarde schoot in 2021 voorbij 1 biljoen dollar, waardoor het bedrijf nu meer waard is dan de Amerikaanse autobouwers Ford en General Motors bij elkaar. Wat hieraan voorafging staat te lezen in Power Play, de vuistdikke biografie, geschreven door journalist Tim Higgins.
In drie delen heeft de auteur zijn biografie opgebouwd:
deel 1: Een echt heel dure auto
deel 2: De beste auto
deel 3: Een auto voor iedereen
‘Kan een startup een economie van de grootste en diepst ingegraven industrieën in de wereld veroveren?’ Dat vraagt Tim Higgins zich af in het voorwoord van zijn boek. Hij stelt deze vraag centraal in de strijd die Musk met zijn bedrijf Tesla moet voeren in de slag om de hegemonie in de autowereld. Musk was in 2003 in het geheel niet betrokken bij de oprichting van deze autofabriek, die begon met het maken van een peperdure elektrische auto, de Roadster. Pas toen bleek dat de twee oprichters, Martin Eberhard en Marc Tarpenning, in financiële moeilijkheden zaten, kwam Elon Musk in 2004 in beeld. In eerste instantie was hij alleen geldschieter, maar al snel ging hij zich ook met de bedrijfsvoering bemoeien. Hij was toen al intensief bezig met het ruimtevaartprogramma van het bedrijf SpaceX, dat hij in 2002 mede had opgericht.
In het eerste deel beschrijft de auteur de droom van Eberhard en Tarpenning om een exclusieve elektrische auto te bouwen en te verkopen. Het vervaardigen van voldoende lithium-ion-accu’s die niet oververhit raakten was slechts één van de vele technische problemen die moesten worden opgelost. Geen van de heren had verstand van het verkopen van auto’s, zodat ook hier grote obstakels uit de weg moesten worden geruimd. In 2008 nam Musk volledig het roer over door Eberhard te ontslaan. Zijn compagnon Tarpenning diende uit solidariteit zijn ontslag in.
Tussen 2008 en 2012 zouden er 2500 exemplaren van het model Roadster worden gebouwd, die bij aflevering bijna twee keer zo duur waren als ooit was beloofd. Tijdens de vervaardiging van dit model was Elon Musk inmiddels met zijn team naarstig op zoek naar een opvolger, een auto die sportief moest zijn en bedoeld voor het hele gezin, Model S. Vandaar dat in het tweede deel van het boek de nadruk ligt op het bouwen van ‘de beste auto ter wereld’, de Tesla. Technische problemen, met name op het gebied van het vervaardigen van de lithium-ion-accu’s en gebrek aan inzicht bij het opstarten van een assemblagelijn zijn de grote struikelblokken. Musk is gewend impulsief te handelen. Hij stelt dan ook publiekelijk doelen van het aantal auto’s dat op een bepaald moment uit de fabriek moet rollen. Hoewel de fabrieksarbeiders vaak in het weekend doorwerken, worden de gestelde doelen toch regelmatig niet gehaald. Omdat het aantal te bouwen auto’s achterblijft bij de planning, komt er ook minder geld binnen dan waarop was gerekend. Een andere grote hobbel die moest worden genomen was het direct aan de klant (via internet) verkopen van de auto. In verschillende staten van Amerika was dit wettelijk verboden. Om te zorgen dat de fabrieksschoorsteen kon blijven roken, ging Musk op zoek naar managers uit de conventionele auto-industrie en naar technische kopstukken uit Sillicon Valley. Als je de baas tegensprak, werd je meteen ontslagen.
Met veel vallen en weer opstaan weet Musk in de zomer van 2012 de eerste modellen S af te leveren, modellen die nog met de hand zijn gemaakt. Het creëren van een volledige productielijn zal in dat jaar nog veel hoofdbrekens kosten. Toch blijken enkele nogal impulsief genomen beslissingen op lange termijn commercieel succesvol. Pionierswerk moet er ook worden verricht bij het plaatsen van ‘superchargers’. Deze laadpalen moeten in voldoende mate aanwezig zijn om aan de behoefte van de klant te kunnen voldoen. En het opladen mag natuurlijk niet te lang duren.
Daar Musks handelswijze binnen en buiten het bedrijf grote weerstand kan oproepen, heeft de auteur in het derde deel verhalen opgenomen van Amerikanen die het bedrijf Tesla Inc. dwars willen zitten. Er is een groep shortsellers, handelaren in aandelen, die er alleen maar op uit zijn het bedrijf failliet te zien gaan. Mede door de vaak scherpe toon van de CEO van Tesla op Twitter worden de verhoudingen met deze shortsellers er niet beter op. Dat Musk zijn plannen succesvol doorzet blijkt uit de fabrieken die in China en Duitsland worden of zijn gebouwd. De vestiging in Sjanghai is inmiddels in gebruik.
Tim Higgins beschrijft in het nawoord dat hij veel hulp heeft gehad bij het samenstellen en schrijven van dit boek. Hij heeft eer van zijn werk, want hoewel sommige namen van genoemde personen in Europa niet bekend zullen voorkomen, heeft hij kans gezien een duidelijke biografie met veel feitenmateriaal te schrijven. Jammer dat in het boek geen namenregister is opgenomen.
Tim Higgins is auto- en technologieverslaggever voor The Wall Street Journal. Hij is vaak te gast in de programma’s van CNBC. Higgins heeft verschillende journalistieke prijzen gewonnen voor zijn verslaggeving over de technologiesector.
Power Play is in augustus 2021 verschenen bij uitgeverij Spectrum en kost € 25,00. Ook als E-book leverbaar. Vertaling: Paul Janse.
illustraties:
1. omslag van het boek
2. De eerste Tesla in 2008: de Roadster. Kostprijs: ruim $ 100.000,-- (bron: Wikipedia)
Recensie
Gerard van Os
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl