Abraham Maat overleed op 2 maart 1945 om 04.30 uur in het arbeidskamp te Neu-Versen aan longontsteking. Twee maanden voor het einde van de Tweede Wereldoorlog werd hij daar begraven. Zijn echtgenote - Maria Hoeven - werd hiervan op 6 april 1945 door de Politiepresident Rotterdam, Recherche Hoofdafdeeling-Commissariaat I op de hoogte gesteld. Zij woonde op dat moment op de Bleekstraat 58.

Kleinzoon Gerald en zijn vrouw Chalene Maat (*) kwamen via tijdelijke standplaats Amsterdam met de auto en gegidst door Google Maps naar de Bleekstraat. Hiertoe aangemoedigd door Julia Nibourg en Patricia Kornaat, die daar de geschiedenis van onder andere Drukkerij & Uitgeversmaatschappij Vlaardingen N.V. - waar Abraham Maat niet alleen als bedrijfsleider werkzaam was, maar ook woonde - op 5 mei 2020 als muurproject hebben gerealiseerd.

Bij dat bedrijf werd tijdens de Duitse bezetting het verzetsblad Trouw, dat begin januari 1943 was opgericht, gedrukt. Tot de zomer van 1944 werden tientallen Trouw-medewerkers opgepakt. Abraham (Bram) Maat werd hier op 20 maart 1944 gearresteerd. In augustus dat jaar moesten 37 verspreiders en drukkers van Trouw in Kamp Vugt voor de SS-rechtbank verschijnen. Liefst 25 van hen kregen de doodstraf. Abraham Maat en 11 andere drukkers, waarover geen uitspraak werd gedaan, werden op transport naar Duitsland gesteld en in arbeidskampen of concentratiekampen tewerkgesteld.

Abraham Maat ging eerst naar de gevangenis van de Sicherheitsdienst in Haaren alwaar een mild regime gold. Daarna kwamen de ontberingen van Sachsenhausen. Hier zat hij vijf weken tot 16 oktober 1944. Met zeven andere drukkers ging het transport daarop naar Neuengamme en tot slot naar Versen dat 5 kilometer van de grens met Drenthe lag. Abraham Maat ligt begraven op het in Duitsland gelegen Nederlands ereveld in Osnabrück-Westenberg.

Vanaf 2020 heeft Julia Nibourg contact met nabestaanden waaronder het echtpaar Gerald en Chalene Maat uit het Canadese Sherwood Park (Alberta). De reis werd eerder gecanceld vanwege de wereldwijde coronapandemie.

Met dank aan alle bemiddeling van Jan Joankecht kon het gezelschap direct bij het Gemeentearchief terecht. Hier heette Hjalmar Teunissen de vier gasten direct welkom. De Vlaardinger volgde kort daarop. De nodige verhalen en paperassen, alsmede een boek van de hand van Teunissen en Jan Anderson, gingen over tafel. Vragen werden zo goed mogelijk beantwoord.

Interessant was de tattoo op de linker-onderarm van kleinzoon Gerald Maat. Hierop een molen (die lijkt op de Aeolus), talloze schedels en de afdruk van verzetsblad Trouw. ‘Mijn moeder had er zo haar bedenkingen over,’ aldus de eigenaar. ‘Voor mij staat het voor de historie van opa; Vlaardingen, de dood en zijn belangrijke werk waarvoor hij werd gearresteerd en indirect overleed.’

Hierna een rondleiding over Begraafplaats Emous, de Grote Kerk en de Visbank. Daarna ging het terug naar Amsterdam. Dan nog de zwaarbeladen rit naar het Nederlands ereveld in Osnabrück-Westenberg om het monument te aanschouwen dat opa Abraham Maat in leven heeft gehouden.

Noten
* De vader van Gerald - Bob Maat - was acht jaar toen zijn vader Abraham door de Nazi’s werd opgepakt. Soldaten vonden een drukletter, die overeenkwam met het lettertype uit verzetskrant Trouw, in zijn stofjas.
* Abraham Maat schreef vanuit de gevangenis zeven brieven naar zijn zoon Bob. Die heeft hij nooit willen/durven lezen. De brieven zijn nu in bezit van kleinzoon Gerald.
* In 2002 bezochten de kinderen van Abraham - Bob en Grace - de Westwijk toen daar twee straten zijn vernoemd naar de verzetshelden Bernard IJzerdraad en Abraham Maat. Beide zijn inmiddels overleden.
* Historicus, schrijver, redacteur Peter Bak heeft de zeven vertaald en ze vanwege hun historische waarde opgenomen in zijn boek Duivels dilemma: de dood van 23 verspreiders van verzetskrant Trouw (Hilversum, 2019).

Het bezoek van Gerald en Chalene
Donderdag 12 september 2024 was een bijzondere dag voor Chalene en vooral voor Gerald. Enigszins onverwacht en dankzij Jan Joanknecht met een paar Vlaardingse extra’s gelardeerd.

(*) Noot
Gerald en Chalene Maat hebben drie kinderen: Gerri, Cassidy en Ethan. Gerri (de oudste) speelde in 2018 in een theaterproductie over Anne Frank. Haar optreden droeg zij postuum op aan haar overgrootvader, Abraham Maat.

Tekst en fotografie
Peter Joore

Fotobijschriften (vbnb)
1. de linker onderarm van Gerald; familiegeschiedenis met opa Abraham Maat als trieste spil
2. Abraham Maat
3. grafsteen Bernard IJzerdraad op Bergraafplaats Emous
4-5. Gerald en Chalene Maat luisteren op Begraafplaats Emous naar uitleg Jan Joanknecht met betrekking tot de Geuzen
6. De mensen aan de tafel met de paperassen en hun verhalen - vlnr: Jan Joanknecht, Hjalmar Teunissen, Julia Nibourg, Chalene Maat, Gerald Maat