Op het eikenhouten podium waarop Jan Kuiper zit, zijn nog vier muzikanten, en vanonder een winters aandoende muts staart hij roerloos voor zich uit. Zijn oorschelpen aan het zicht onttrokken registeren elke noot. Zonder zijn oren ziet hij er weliswaar uit als een overleden Formule 1 coureur, maar bieden hem geen houvast voor als straks Santana klinkt.

‘Van Jan Kuiper hoor je dat hij veel van gitaristen en hun muziek geleerd heeft,’ zegt een Schiedams snarenwonder. ‘Als ik maar half zoveel geleerd had als hij, dan zat ik hier niet in bouwvallige panden om die te restaureren. Dan had ik er al lang voor gezorgd dat ik op de planken kon gaan en staan waar ik zelf wou. Daar kan ik soms nachten over wakker liggen, weet je wel.’

Als klap op de jongste millenniumwisseling begon Groninger Jan Kuiper met zijn Five Great Guitars (5GG). Seizoen na seizoen trekt hij met vier collega’s van theater naar theater en trakteert bezoekers op hún versie van andermans composities en hun eigen liedjes te spelen.

M M M My Corona
Er is ellende zat en het verhaal bekend. Na corona is er oorlog en stromen de theaters nog altijd niet helemaal vol. Jan Kuiper: ‘Er voltrekt zich een stille ramp in dit land. De zaal zit gemiddeld krap aan halfvol. De artiest die werkt zonder subsidie heeft het knap moeilijk. Wij ook. Maar niet spelen of The Four Great Guitars daar doen we niet aan. Gelukkig heeft 5GG een mooie reputatie opgebouwd. Hierdoor blijven theaterdeuren opengaan.’

Op 13 april speelde 5GG eindelijk voor de elfde keer voor publiek. Ook in de Goudse Schouwburg lege stoelen, maar het enthousiasme groot. Santana is legendarisch. Dat behoeft geen betoog. En de verschillende vingers van de handschoen van een Hollands kwintet toversnaren passen de Latin-Rock van Carlos perfect. Wat je hoort is Santana, maar vanuit een Gronings idee met Nederlandse beleving.

Jan Kuiper: ‘Wat ons muzikaal spannend maakt is de achtergrond van de gitaristen. Er zijn twee Sinti- en twee jazzgitaristen en een blues-rocker. Dat geeft een eigen kleur. Black Magic Woman? Samba Pa Ti? Oye Como Va? Je (her)kent ze allemaal als grootmoeders’ Latin-gehaktbal, maar met oer-Hollandse kruiden als bijvoet, tuinzuring en daslook.

Ik luister altijd met een dubbel oor. Er is muziek die ik mooi vind, die mij raakt en muziek die ik herken als goed, professioneel maar waar ik helemaal niks mee heb. Dat houdt dus heel vaak wel in dat voor mij, als ik alle trucjes door heb, de glans, het mysterie er een beetje vanaf is. Voor de bezoeker/luisteraar geldt dat geenszins. Voor hem of haar is het allemaal nieuw en geheimzinnig. Denk aan Hans Klok, als je zijn trucs kent is het ook minder spannend. Ik zie mijzelf een beetje als een professionele kok. Als die zelf weleens uit eten gaat is die zowel kok als klant. Die zit daar om te eten maar ook om te leren. Dat dus, is mijn levenslange relatie met muziek.’

Veel gitaristen uit alle muzikale stromingen mogen op zijn enthousiasme rekenen. De namen van Ritchie Blackmore, Johnny McLaughlin, Don Felder en Joe Walsh passeren de revue. Net als die van Robert Fripp, John Frusciante, Raymond van ’t Groenewoud en George Kooijmans, trouwens. Die verhalen aan dit interview toevoegen zou niet eens een teveel afdrijven van het onderwerp zijn. Maar we doen het hier niet. Ieder zijn eigen liefde voor om het even welke gitarist.

In zijn muziekleven tref je veel jazz. Van oorsprong is Jan Kuiper dan ook jazzgitarist. Hij speelde met o.a. Willem Breuker en Hans Dulfer. Liet Greetje Bijma gloriëren met haar onnavolgbare stem. Maar altijd in een mengvorm van techniek en gevoel heeft hij ontelbare voetsporen achtergelaten in het Land van Pieppiepknor. ‘Jazz op klompen,’ zoals hij zelf zegt.

De naam Jan Kuiper zal niet bij elke muziekliefhebber direct belletjes doen rinkelen. Daarvoor is zijn leven niet in de wieg gelegd. Hij vindt dat toeval ieders leven bepaalt. Hierbij heb je zelf echter de regie in handen: ‘Doe wat je wil maar leg altijd je hart erin.’ Zo ongeveer klinkt zijn lemma.

Als boeddhist in de Groninger klei mag Jan Kuiper zich graag overgeven aan yoga. Hij schreef er tot nu toe drie boeken over. Maar ook tilde hij zijn vriendelijke levensovertuiging naar het podium toe. Met harpiste Iris Kroes (winnares Voice of Holland, red.) heeft hij een andere “show”. Op rustgevende klanken van bands als Coldplay, compleet met klankschalen en andere muzikale geestelijke vitaminen en een zaal vol bezoekers die, gelegen op hun matje, tot serene kalmte komen. Dat is ook Jan Kuiper.

Maar nu is Santana aan de beurt. Akoestisch en zeer genietbaar. Dat heeft de Goudse Schouwburg ons geleerd. Jan Kuiper: ‘Met zacht spelen op kamermuziekniveau raak je de essentie van muziek. Ik ben niet van het harde. Zeker niet in het theater, waar de akoestiek ideaal is, zetten we een Santana neer in de meest pure vorm. Maar, en ik herhaal het nog maar eens, op onze manier.’ Daar word je erg blij van. Zo leert ons de praktijk.

The Five Great Guitars
Jan Kuiper, Stochelo Rosenberg, Paulus Schäfer, Digmon Roovers, Marcel de Groot

Datum: vrijdag 6 mei
Aanvang: 20.15 uur
Entree: €25,00

Website: https://fivegreatguitars.com/

Theater aan de Schie
Stadserf 1
3112 DZ Schiedam

Telefoon bespreekbureau: 010-2 467 467
E-mail: kassa@theateraandeschie.nl
Website: www.theateraandeschie.nl

Tekst
Peter Joore

Fotografie
Koos Bommele