Vanuit het perspectief van de zogeheten 'Verloren Generatie' geeft Jan Konst in zijn nieuwe boek ‘Na de revolutie’ een tijdsbeeld van de jaren zestig, zeventig en de beginjaren tachtig. De late jaren zestig geven voortekenen van maatschappelijke onrust. De milieubeweging komt op, de man-vrouwverhouding verandert en de democratisering beïnvloedt andere maatschappelijke ontwikkelingen. De jaren zeventig zouden het aanzien van Nederland blijvend veranderen. Dat gaat deze generatie in de jaren tachtig ondervinden …
‘Na de revolutie’ beschrijft Konst, geboren in 1963 in een Utrechts middenklassengezin, zijn jeugd tegen de achtergrond van de historische en sociale ontwikkelingen in de daaropvolgende jaren. Zijn persoonlijke verhaal dient als kapstok voor de duiding van de ontwikkelingen uit die tijd. Hij laat zien hoe mensen leefden en toen dachten, hoe ze woonden en hoe steden eruitzagen.
In de vroege jaren zestig is de kerk nog sterk aanwezig en is er nog geen sprake van vrouwenemancipatie. Zaken als opschudding van man-vrouwverhoudingen en individualisering komen pas in de tweede helft van de jaren zestig van de grond. Die jaren worden gekenmerkt door protesten tegen de gevestigde orde, de roep om vrijheid, nieuwe politieke partijen en flowerpower als nieuwe subcultuur. Deze maatschappelijke omwenteling deed zich grotendeels voor in milieus van kunstenaars, intellectuelen en academici en vrijwel niet bij de gewone burgers. Voor hen speelden zaken als materiële en sociale vooruitgang en het wonen in nieuwbouwwijken een veel grotere rol.
De jaren zeventig worden aanvankelijk gekenmerkt door verzuiling; ze zijn deels bepaald door de nog aanwezige religieuze en culturele traditie. Maar in de tweede helft van dat decennium worden veranderingen en vernieuwingen steeds duidelijker zichtbaar en zorgen voor de nodige spanning. De werkloosheid stijgt, overheidstekorten lopen op en er komen massale stakingen.
Ongeveer tweeënhalf miljoen Nederlanders zijn tussen 1955 en 1965 geboren. Ze zijn in de jaren zeventig onbevangen en in materiële welvaart opgegroeid, maar als ze van school of universiteit komen, worden ze geconfronteerd met een penibele toekomst als gevolg van een allesoverheersende recessie, die gepaard gaat met massawerkloosheid. Een situatie die zich voor het eerst sinds de Grote Depressie van de jaren dertig aandient. Deze toestand is niet alleen veroorzaakt door economische malaise, maar ook door aantasting van het milieu en vervuiling van de natuurlijke omgeving door onder meer kernenergie. Ook geopolitieke ontwikkelingen tussen oost en west spelen mee bij demonstraties tegen kruisraketten. Er ontstaat angst voor een Derde Wereldoorlog. Het jaar 1980 en de periode daarna wordt dan ook het tijdperk van het doemdenken genoemd: 'No Future' wordt het nieuwe motto. Deze generatie wordt door velen ‘Verloren Generatie’ genoemd, omdat ze in een maatschappij leeft waarin voor hen geen plaats is.
De term ‘Verloren Generatie’ kan echter worden gerelativeerd. Volgens generatiesociologen is ze door een collectieve beleving van massawerkloosheid en andere crisisverschijnselen blijvend getekend, maar volgens economen is alles goed gekomen met deze generatie. Ruim 60% zette een volgende stap op de maatschappelijke ladder, 25% bleef op hetzelfde niveau en slechts 15% moest met minder genoegen nemen. De ‘Verloren Generatie’ is ondanks haar misleidende naam één van de meest geprivilegieerde generaties in de twintigste eeuw. “Dit geeft haar een bijzondere verantwoordelijkheid voor de generaties die na haar komen,” aldus de auteur.
Konst hanteert een onderhoudende en lichtvoetige schrijfstijl met een relativerende toon. Daardoor is zijn boek zeer toegankelijk. Vijftigers en zestigers van nu zullen er veel in herkennen en jongere generaties krijgen door het lezen van dit boek een goed beeld van wat zich in het leven van hun ouders of grootouders afspeelde. Een stevige aanrader.
Jan Konst (1963) woont en werkt al meer dan twintig jaar in Berlijn. Hij is literatuurwetenschapper en hoogleraar Nederlandse literatuur aan de Freie Universität Berlin. Eerder schreef hij het veelgeprezen en succesvolle boek ‘De wintertuin’.
‘Na de revolutie’ is in september 2021 verschenen bij Uitgeverij Balans. Het boek telt 302 pagina’s en kost € 21,99. ISBN: 9789463821803. Het is ook als e-book te koop en kost dan € 10,99. ISBN: 9789463822008.
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Recensie
Wies Groeneveld