door Jan Buijsse

Er liggen er vijf in Maassluis, vijf zogenoemde Stolpersteine, struikelstenen. Op elk steentje de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden van een persoon. Allen tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen Joodse inwoners van Maassluis.

Maassluise jeugd, volwassenen en kunstenaars, allen hebben er gevoelens bij. Struikelstenen, zetten aan tot denken. Goed dat ze er liggen om ons eraan te herinneren wat ze representeren. De locaties zijn goed gekozen: bij de huizen waar de Joodse families woonden.

Bij Markt nr 1, bij de ijssalon, liggen er drie voor de familie Van Gelderen en bij Noordvliet 69 twee voor de familie Coltof.

De jeugd vindt het mooi als een kunstwerk heel subtiel wordt getoond: je ziet het bijna over het hoofd maar het is er toch wel degelijk. Een ander vraagt ons: Wat denken jullie dat dit zijn? Het zijn tegeltjes van mensen die dood zijn en bij de ijssalon hebben gewerkt? Komen de mensen erachter wat het echt voorstelt, dan realiseren ze zich dat het gaat om vermoorde mensen. Heel praktisch wordt ook gezegd: wel jammer dat ze niet meer zo mooi glimmen.

Volwassenen vinden het een goed idee dat er in Maassluis op deze manier een verschrikkelijke herinnering in stand wordt gehouden. Iemand legt een verband met het lied Cimetière van Jenny Arean Daarin wordt gezongen over het niet met bloemen aan het graf van je ouders kunnen zitten: ‘Dat is mij door die schoften ook ontnomen’. Voor anderen is het een eye opener: ze wisten niet van het bestaan. Misschien toch nodig om het koper af en toe wat op te poetsen.

Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig die zijn kunst wilde gebruiken als tekens aan de wand. Zijn eerste statement maakte in 1968 hij op een garage. Het was een Amerikaanse vlag. Niet heel bijzonder, behalve dan dat hij in plaats van de sterren doodskoppen tekende. In 1992 is hij begonnen met de struikelstenen. Door heel Europa liggen ze er intussen, overal waar Joodse mensen zijn afgevoerd en vermoord.

Struikelen is symbolisch bedoeld. ‘Om de steen te kunnen lezen moet je voor het slachtoffer buigen’, zegt hij en hij herhaalt graag wat een scholier tegen hem zei: ‘Je valt niet over de Stolpersteine, je struikelt met je hoofd en je hart.’

Veel meer over dit Kunstwerk van de Maand is te lezen op de website van de Culturele Raad Maassluis: http://www.crmmaassluis.nl/kunstwerk/stolpersteine/. Locaties van kunstwerken in de openbare ruimte zijn te vinden op www.maassluis.nl/kunstwerkenkaart

Kunstwerk van de Maand is een project verzorgd door Mischa Koorneef, coördinatie, Jacques Visker, research, Nel Wilkes, fotografie, Jan Buijsse, publiciteit.

Foto Jan Buijsse