BELGIË/NEDERLAND - In het 'Het huwelijk van Jan en Sofie', het nieuwste boek van de Vlaamse schrijver Herman Brusselmans, zorgen toeval (een vechtpartij) en lot (werk) voor een ontmoeting tussen de twee hoofdpersonen. Direct slaat de vonk over, zoals alleen vonken dat kunnen. Beide jongelieden zijn knap, eensluidend cynisch en hebben groene ogen. De wereld, die beheerst wordt door het schisma tussen Oost en West, racisme en het omvormen van geslachten, lijkt dan wel een ver van hun bed show, maar toch zijn ze zich er terdege van bewust. Als hun liefde ontaardt in een huwelijk, dat culmineert in het krijgen van een kind, lijkt niets een warme mini-samenleving in de weg te staan.
Het is even wennen. Herman Brusselmans en de korte lokken, zoals we die zagen, heel lang geleden, in 1985, toen 'De man die werk vond' verscheen. De nog altijd Onbetwist Vlaams Oppergod der Letteren mag dan wel zijn haren hebben verloren, zijn literaire kracht noch zijn verhalende streken hebben er een spat onder geleden. In zijn pen is duidelijk niet geknipt. Brusselmans: de moderne Simson.
De roman daagt de betere lezer uit. Opletten is vanaf het voorplat het motto. De zichtbare verwijzingen zijn legio en wie kan rekenen, rekent beter overal op.
Het boek valt uiteen in vijf hoofdstukken met een ogenschijnlijk logische opbouw die aan duidelijkheid niets te raden overlaat:
1. Jan
2. Sofie
3. Jan en Sofie
4. De bruiloft
5. De baby
Zoals we van Herman Brusselmans kennen is zijn pen (archaïsch synoniem voor toetsenbord) zwaard en humanistisch grasmaaier ineen. Het is om te lachen en er zijn weer unieke vondsten, het onthouden en citeren waard. Dat hij ‘LGBTQ+-lijders’ bestempelt tot gewichtige figuren met het ‘IQ van een doorligwonde’ is maar een voorbeeld. De gemiddelde non-binair zal deze roman eer gebruiken als brandstof voor de openhaard dan er een waarderend woord over uitspreken. De ware fan had niet anders verwacht. Voor zijn doen is Het huwelijk van Jan & Sofie verder een opvallend luchtig boek. Hier zullen geen rechtszaken uit voortvloeien.
Waar de ene hoofdpersoon, de antiracist Jan, een wat softe versie is van de onorthodoxe bibliothecaris/boekhandelaar Louis Tinner, daar is de ander, Sofie, misschien wel de uitvergroting van dit karakter: theorie versus praktijk.
Natuurlijk wordt er gebeft. Evenzo gaat er menig sigaret in rook op. Maar ook krijgt de elektrische fiets een plekje. Evenals klimaat, minderheden, Dimitri Verhulst en woke is alles aan de genade van de Brusseliaanse pen overgeleverd. Dat hij ergens Afval en dorre bladeren in een bijvoeglijke bijzin noemt, berust op louter toeval. Of het moest zijn dat bij Gabriel García Márquez de hoofdpersoon zelfmoord pleegt na een meedogenloze veroordeling door zijn dorpsgenoten en het bij Brusselmans weer anders is.
Op pagina 144 spiegelt hij zich aan zijn gedachte cinematografische evenknie Alfred Hitchcock als hij schrijft: ‘… in dat redelijk vervallen gebouw, heeft ooit zo’n showfiguur gewoond, …. hij kwam de hele tijd op tv, nu hoor je niks meer over hem, indertijd stond het in de krant dat hij heel oud was en z’n vriendin heel jong en dat ze een baby kregen, ik kan niet op z’n naam komen ...’ En verder: ‘Hij had van dat lange haar met dode punten,’ zei Jan.
Maar dan zonder hondje aan de lijn.
Als Het huwelijk van … ook maar een beetje autobiografisch is kan Brusselmans de komende tijd de woonst van zijn schoonouders in Amsterdam beter mijden als de pest van Camus.
Na bijna negentig romans c.s. is Brusselmans met zijn scherpe observaties nog steeds in staat zijn lezers te laten huilen; van de lach en de triestheid tegelijk. En dat is geen sine cure. En het mag dan misschien niet zijn meest spraakmakende roman zijn ooit, maar het geeft een extra inkijkje in het huidige leven van LVH en HB zelve. Noem Het huwelijk van … gerust een semi-autobiografische roman. Net als al die andere romans, trouwens. Deze keer vanuit een wat huiselijker standpunt.
Herman Brusselmans werd geboren te Hamme op 9 oktober 1957. Na veel vijven en zessen groeide hij uit tot een misschien wel heel belangrijk auteur. De schrijver is bescheiden, beleefd en vriendelijk. Vele fans zijn hem daar dankbaar voor, en ook voor z’n meer dan 85 boeken, die de literatuur steeds weer op stelten zetten.
Het huwelijk van Jan & Sofie (2023, gebonden, 256 pagina's Prijs: € 23,99 ISBN: 978 90 446 5370 0) is een uitgave van Uitgeverij Prometheus ( www.uitgeverijprometheus.nl/) en is niet alleen enkel bij iedere boekhandel te koop, maar ook online.
Recensie
Peter Joore
Fotografie
Koen Broos
Fotobijschriften van boven naar beneden
1. Voorplat Het huwelijk van Jan & Sofie.
2. Grote Kerk te Vlaardingen: alwaar Herman Brusselmans op 21 mei 2023 zijn laatste langharige openbare optreden gaf. Muzikaal gesecondeerd door multitoetsenist Robert Jan Stips (o.a. Supersister, Golden Earring, Nits) gaf de man van Theet 77 een culinaire donderpreek die nog altijd doordendert. Hier zit hij samen met fan/journalist/recensent Peter Joore (zonder bril).
3. Herman Brusselmans met korte lokken die eens manen waren
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl.
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger? Mail je recensie dan naar Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl.