In De Windwijzer in Vlaardingen tijdens de lezing die Kim Putters gaf ter gelegenheid van de opening van de Geuzenmaand op 6 maart 2023, zaten de aanwezigen op het puntje van hun stoel te luisteren naar wat hij te zeggen had. De zinnigheid van wat hij naar voren bracht en de nieuwsgierigheid naar ´Het einde van de BV Nederland - Over de noodzaak van een verhaal voor onze samenleving´ vormden voor mij de inspiratie om het boek te lezen dat Kim Putters schreef voor zijn afscheid als directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau.
Daarin zoekt Kim Putters, in een terugblik op bijna tien jaar Nederland, de reflectie op. Hij stelt echter nadrukkelijk dat er voor de antwoorden naar de toekomst een wisselwerking nodig is en een actieve houding van anderen. Er moet van hem geen ´spreadsheet met oplossingen´ worden verwacht. De vragen die men stelt, moeten zijn gebaseerd op de inzichten en de kennis over de kwaliteit van leven en hoe we met elkaar samenleven. Voorbeelden van zulke vragen kunnen zijn´Waar is het Nederland te vinden waar mensen wél verbonden zijn en goed proberen samen te leven?´ en ´Wat leert dat wellicht over ´ons´ en onze toekomstige samenleving en wat betekent het voor de rol van de overheid? Wat is ons verhaal?´
Putters schrijft in het hoofdstuk Een sturende overheid zonder koers dat de overheid moeite zou hebben om ´vanuit mensen te redeneren´. In het beleid wordt meer geredeneerd vanuit een beperkt budget, of vanuit maatregelen die de eigen verantwoordelijkheid van mensen moeten versterken. De verzorgingsstaat ontwikkelde zich van meer beschermend naar meer activerend. Overigens, hierin lijkt voor wat betreft de volkshuisvesting in 2022 al een kentering te zijn gekomen als we de brief van de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 14 februari 2022 lezen. Daarin staat: ´Het hernemen van regie betekent hier: het herwinnen van de publieke ruimte op het vrije spel der krachten. Dat hernemen doen we om een meer beschermende overheid te kunnen zijn én om een eerlijker uitkomst mogelijk te maken van alle verdeelvraagstukken in het domein van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. De afgelopen jaren is de rol van de overheid te klein gemaakt. Te veel is geloofd dat de markt als vanzelf een oplossing zou bieden. Te lang is gedacht dat de optelsom van alle gedecentraliseerde keuzes als vanzelf zou leiden tot de oplossing van de vraagstukken waar we als Nederland als geheel voor staan.´ Zou de bezielende boodschap van Kim Putters er mede toe hebben geleid dat sommige politici beseften dat er moest worden bijgestuurd?
De samenleving heeft een verhaal nodig. In de afsluiting van zijn boek staat een aantal richtinggevende aanbevelingen voor de herijking van het sociaal contract. Een sociaal contract dat van de samenleving is en ook het verhaal van de samenleving is. Hierbij moet eveneens de grote, vaak wat stillere middengroep die meestal een genuanceerde mening heeft, worden omarmd en onderdeel worden van het verhaal over Nederland. Hetzelfde geldt voor hen die in onze samenleving op steeds grotere achterstand komen. De kern van het sociaal contract zou moeten zijn dat er vertrouwen in is dat alle belangen worden gewogen ten bate van een gedeelde toekomst. ´Om de samenleving mee te nemen naar meer duurzaamheid, inclusie, democratie en gezonde leefomgeving, blijft het onverminderd belangrijk dat de politiek een herkenbaar verhaal vertelt, juist ook voor de middengroep, die een buffer tussen uitersten vormt´, aldus Kim Putters.
Kim Putters (1973) was tot medio 2022 directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Daarnaast heeft hij in vele gremia zitting, zoals de SER (Sociaal-Economische Raad), het Oranje Fonds en het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Eerder schreef hij onder meer ´Veenbrand. Smeulende kwesties in de welvarende samenleving (2019´).
´Het einde van de BV Nederland´ is in 2022 verschenen bij Uitgeverij Prometheus, Amsterdam. Het boek telt 96 pagina’s en kost € 17,99 . ´Het einde van de BV Nederland´ is ook verschenen als e-book.
Recensie
Margriet Kleijn
Alle boekrecensies zijn eveneens terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl.