De term folkmuziek is niet meer algemeen bekend. De laatste jaren wordt dit genre vaak americana of muziek van singer-songwriters genoemd. Maar eerder, in de jaren zestig en zeventig, vond in de VS en Engeland een 'folkrevival' plaats. Muzikanten als Joan Baez, Joni Mitchell en Bob Dylan raakten wereldwijd bekend. Andere artiesten werden door hen geïnspireerd, hadden hits en traden veelvuldig op. Niet alleen in Amerika en Engeland werden folkfestivals georganiseerd, dat gebeurde ook in ons land. Tom Steenbergen maakte dat alles van dichtbij mee. In het boek ‘Folkpioniers’ geeft hij een persoonlijk verslag van deze muzikale stroming.
Naast dat persoonlijk verslag vergeet hij niet de geschiedenis van artiesten als Sandy Danny in Engeland en 'ons eigen' CCC Inc. te memoreren. Ook schenkt hij aandacht aan bijvoorbeeld het vroege werk van Paul Simon, die zijn eerste elpee opnam in Londen. Simon trad op 5 december 1965 al op in De Waag in Haarlem, voor vijftien toeschouwers. Hij speelde er op initiatief van Cobi Schreijer, oprichtster van een folkclub daar. Over niet vergeten gesproken: een aantal schier onbekende artiesten die veel invloed heeft gehad op volgende generaties muzikanten wordt in het zonnetje gezet.
Zo opent het boek met een hoofdstuk over de gitaarvirtuoos John Martyn, die op 3 december 1971 een optreden gaf in jongerencentrum ‘De Toverbal’ in Maassluis. Voor 425 gulden speelde hij op een akoestische gitaar voorzien van een geluidseffectmachine. Ook wordt de schijnwerper gericht op Anne Briggs en Nick Drake, die behalve voor folkliefhebbers, grote onbekenden zijn. In andere hoofdstukken worden activiteiten beschreven van bands die in Nederland actief waren. Het meest bekend is Fungus, de band die met Kaap’ren varen een top-40 hit scoorde. Tom Steenbergen was jarenlang de manager.
Het boek is rijk geïllustreerd. Mooie (kleuren)foto’s van besproken artiesten worden afgewisseld met posters en authentieke concertfoto’s, gemaakt door de auteur zelf. Ook contracten en briefwisselingen vullen de verhalen van Steenbergen aan.
Als je het boek in één keer uitleest, duizelt je het van de vele namen. Jammer dat er achterin geen namenregister is opgenomen. Als je het leestempo wilt temperen door via streamingsdiensten werk van besproken muzikanten te beluisteren, helaas: van Nederlandse folkgroepen is weinig of niets terug te vinden. Zo hebben Tom Steenbergen en Fred Piek, de voormalig zanger van Fungus, jarenlang bij de platenmaatschappij moeten zeuren om de elpees van deze Vlaardingse formatie op de streamingsdiensten te krijgen.
Folkpioniers is voor mij, halverwege het jaar, eigenlijk al het beste Nederlandstalige geschiedenisboek van 2023. Een mooie muzikale gids met prachtige historische verhalen van een kenner. De term folkmuziek mag dan bij ons bijna vergeten zijn, met dit boek kan iedereen er ruimschoots (opnieuw) mee kennismaken.
Tom Steenbergen (Oostzaan, 1949) maakte de opkomst van de folkmuziek en van folkrock van nabij mee. Hij organiseerde concerten, tournees en festivals als programmeur van het poppodium De Toverbal in Maassluis en theater De Lantaren in Rotterdam. Later was hij actief als platenbaas bij Polydor en Polygram International in Londen. Van zijn hand verschenen eerder interessante uitgaven: Poppioniers (2017), Popparadijs Nederland (2020) en 50 jaar Toppop (2020).
Folkpioniers is in april 2023 verschenen bij uitgeverij Van Gorcum en kost € 24,95. Tom Steenbergen was bij Omroep Vlaardingen te gast in het programma van Jacques Nachtegaal op 17 mei jl., waar zijn boek ook ter sprake kwam:
eerste uur:
https://omroepvlaardingen.nl/wp-content/themes/colormag-pro/gemist-popup/2023/05/17/play/21/
tweede uur:
https://omroepvlaardingen.nl/wp-content/themes/colormag-pro/gemist-popup/2023/05/17/play/22/