De Vergulde Hand werd na de bevrijding in 1945 ingericht als gevangenkamp voor mensen die verdacht werden NSB’er te zijn of te hebben gecollaboreerd. Jan Ronde was één van de eerste gevangenen in het kamp. Museum Vlaardingen en Stadsarchief Vlaardingen zijn ontzettend blij met de schenking. Er zijn maar weinig foto’s en ander materiaal bekend van de tweehonderd kampen die Nederland telde. Dat maakt dit boekje van De Vergulde Hand ook landelijk van groot belang.

Naast het boekje heeft de familie een houten speelgoedvrachtauto geschonken, die Ronde tijdens zijn gevangenschap heeft gemaakt. Op een foto is te zien hoe zijn zoon ermee speelt. De vrouw van Ronde bracht de vrachtauto regelmatig terug naar de gevangenis, zogenaamd omdat deze kapot was en gerepareerd moest worden. Onder de zitting zat echter een geheim vakje, waar precies twee pakjes sigaretten in paste. De dochter van Jan Ronde heeft ook nog een portret van haar vader geschonken, dat in het kamp gemaakt is voor de verjaardag van zijn vrouw Rie Voorhuijzen.

Ronde heeft de foto’s en tekeningen waarschijnlijk gemaakt nadat De Vergulde Hand begin 1948 is verlaten. Het kamp stond in Vlaardingen aan de Maassluissedijk. Hier zaten honderden Nederlanders en Rijksduitsers vast. Het kamp was berucht. In de beginperiode moesten gevangenen zware kettingen dragen. Deze zijn ter sprake gekomen in de Parlementaire Enquêtecommissie Regeringsbeleid 1940-1945. Twee van deze kettingen worden nog altijd bewaard in het Nationaal Archief. Op één van de tekeningen heeft Ronde de kettingen, om de benen van een gevangene, getekend.

Jan Ronde (1905-1995) heeft vastgezeten vanaf de zomer van 1945 tot en met 25 oktober 1946. Op die dag besliste het ‘Tribunaal Arrondissement Rotterdam in Vlaardingen’ dat hij lang genoeg gestraft was voor zijn lidmaatschap van de NSB. Ronde, gespecialiseerd in de fabricage van voordeuren, was in maart 1941 lid geworden, omdat hij dacht dat de NSB het bedrijfsleven in Nederland wel weer aan de gang zou kunnen krijgen. In februari 1944 verliet hij de NSB. Een jaar eerder was hij al ontslagen als lid van de WA - de ordedienst van de NSB - vanwege ‘onvoldoende inzet’. Na de oorlog is Ronde een fotozaak in Vlaardingen begonnen.

De acht tekeningen laten onder meer zien hoe de gevangenen in De Vergulde Hand worden behandeld. Ze moeten meedoen aan strafexercities en krijgen maar één keer per maand bezoek, onder toeziend oog van de bewakers. In het kamp wordt ook hongergeleden: deFgevangenen ogen mager, in tegenstelling tot de bewakers. “Te veel om dood te gaan, te weinig om van te leven’’, zo heeft Ronde geschreven bij een tekening van kaalgeschoren gevangenen die in de rij staan voor eten. De gevangenen verkeren in grote onzekerheid over hun lot. “Hoe lang nog?’’, vraagt een gevangene aan een andere gevangene. “Vooruit, aan ’t werk’’, reageert een bewaker met een geweer hangend om zijn schouder. De gevangenen dragen een groot nummer op hun kleding, zo worden ze ook aangeroepen. Een vrouw die wasgoed komt brengen, zegt tegen een bewaker: “A.u.b. voor meneer Jansen,’’ waarop een bewaker reageert met: “Je bedoelt zeker no 382.’’

De acht haarscherpe foto’s van het kamp tonen de verlaten gebouwen, de wachttorens en het prikkeldraad. Ronde heeft verder bij de foto’s de functies van de gebouwen gezet zoals de werkplaatsen, het broodmagazijn, het lijkenhuis, de keuken en de raamloze nachtverblijven.

Het boekje en de speelgoedvrachtauto zijn van 6 t/m 31 maart te zien in Museum Vlaardingen. In het recent verschenen vierde deel van ‘De donkere jaren van Vlaardingen’ heeft Hjalmar Teunissen een artikel geschreven over Jan Ronde en kamp De Vergulde Hand.

Foto:
Foto Jan Ronde; collectie Stadsarchief Vlaardingen