Al weer een aantal jaren achtereen stijgt de vraag naar vinylplaten als geluidsdrager. Sommige muziekliefhebbers zijn nooit overgestapt op MiniDisc, Compact Disc of streamingsdienst. Ook muziekjournalist Jan Vollaard is de grote zwarte schijf altijd trouw gebleven. Vooral over één speciaal soort langspeelplaat schrijft hij in zijn boek 'El Pea': de labelcompilaties. Dat zijn verzamelelpees, uitgebracht door één label (een merknaam van een platenmaatschappij) om de artiestenstal of de eerder uitgebrachte muziekcatalogus voor een geringe prijs onder de aandacht van de muziekliefhebber te brengen. Het boek levert enthousiasmerende verhalen op over bijzondere verzamelalbums.
Het begon voor Jan Vollaard allemaal in 1971 met de aanschaf van het dubbelalbum El Pea. Hierover merkt hij op: ‘De erwt op de hoes was zo groot dat ik er jaren over gedaan heb die ingedeukte lichtgroene bal thuis te brengen als een peulvrucht. Laat staan dat ik de woordgrap van de titel (El Pea = elpee) bij me binnenkwam’.
Het werd voor Vollaard een hobby op zich. In platenzaken op zoek naar pareltjes voor een klein bedrag. Een ontdekkingsreis waarvan hij erg genoot. Om het overzichtelijk te houden heeft hij de besproken elpees in El Pea op chronologische volgorde gerangschikt. Het viel me op dat ik in dit boek meteen begon te bladeren en het niet van voor naar achter doorlas. Dat kwam waarschijnlijk omdat er namen in de inhoudsopgave staan die me direct aanspraken. Het ZTT-label van producer Trevor Horn bijvoorbeeld, die bekend werd door de platen van Frankie Goes To Hollywood. Al bladerend viel mijn oog ook op compilaties die ik zelf kocht, zoals van Island Records en Warner Brothers. Toch kwam ik ook veel platen tegen die ik nog niet eerder had gezien, maar waar wel een fraai verhaal over is te vertellen. En dat is de kracht van dit boek. Hoewel veel verschillende muziekstijlen worden besproken is de auteur vol lof over elke afgebeelde schijf en prijst dan graag een of twee mooie songs aan. In de kantlijn wordt ook altijd een ‘sleutelnummer’ gememoreerd.
Veel van de besproken zwarte schijven stammen uit de jaren tachtig. Om ruimte te besparen (of omdat er minder over te vertellen valt) zijn hier en daar vier platen op één bladzij besproken onder de noemer ‘kwartet’. Veel ter zake doende achtergrondinformatie bij de zwarte schijven maakt het lezen erover aantrekkelijk. En zorgt voor duidelijkheid. Zo blijken de gekleurde vinylschijven van Harry Styles en Taylor Swift die de laatste jaren verschenen helemaal geen nieuw verschijnsel te zijn. In 1968 verscheen er bij CBS al een veelkleurige elpee met te titel ‘That’s Underground’. Begin jaren zeventig zou de rage van gekleurd vinyl zelfs flink toenemen.
‘Begint eer ge begint’. Dat lijkt Jeroen Woe te bedoelen met zijn voorwoord in het boek. De cabaretier, muzikant, muziekliefhebber en verwoed vinylverzamelaar geeft onomwonden aan dat de verslaving pas echt begint wanneer de naald in de eerste groef is gezakt. Hij loopt dan ook bij elk bezoek aan een platenzaak even langs de ‘habbekratsbakken’. Vaak treft hij een ‘muzikaal bodemmonster’ aan dat voor weinig geld urenlang speelplezier oplevert en je ook vaak nieuwe artiesten laat ontdekken. U bent dus gewaarschuwd. Bij de start van dit boek al. “El Pea’ is een lust voor het oog, de besproken platen een lust voor het oor.
Jan Vollaard (1956) is muziekjournalist. Hij schreef voor OOR, Varagids, HP/De Tijd en NRC. Hij zingt in de kerstband The Sleigh Shakers en bespeelt de theremin. Zijn motto luidt: ‘Het mooiste behang is een platenkast’.
El Pea is in april 2024 verschenen bij uitgeverij Van Gorcum/Noordboek en kost € 25,00. Geen e-boek verkrijgbaar.
Illustraties
1. omslag van het boek
2. portret van de auteur (bron: uitgeverij Van Gorcum)
Recensie
Gerard van Os
Alle boekrecensies zijn terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger, mail dan je recensie naar Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl.