De brief komt nooit aan bij haar voormalige meester. Het schip met haar smeekbede wordt  namelijk door de Engelsen gekaapt. Bijna tweehonderd jaar later wordt die opmerkelijke  brief teruggevonden in een archief. Historicus Lianne Damen reconstrueerde op basis van  historische bronnen het leven van deze vrouw, Dédé, en schreef de roman De Smeekbede.  Regisseur Olivier Diepenhorst regisseert de voorstelling gebaseerd op de roman en Dionne  Verwey speelt een vrouw die op onderzoek gaat naar Dédé.

Hoe is het voor jullie om deze voorstelling te maken?
Diepenhorst: ‘Ik vind het heel spannend. Het leed dat is veroorzaakt door de trans-Atlantische slavenhandel is onbevattelijk. Het is de vraag of ik daar als witte man echt bij  kan komen en ook of ik dat kan proberen. Dat geeft een spanningsveld. En dat gaat niet over schuld en slachtofferschap. Die termen versimpelen en vertroebelen. Maarten van Hinte  heeft de roman zo bewerkt dat je kunt gaan voelen dat deze onbevattelijke geschiedenis in  alle haarvaten van onze samenleving van nu een rol speelt. Koffie met een schepje suiker en een koekje erbij wordt gezien als een oer-Hollandse gewoonte, maar het zijn allemaal  koloniale producten, verweven met de slavernij-geschiedenis. De geschiedschrijving is  bepaald door het perspectief van de koloniale overheerser, het perspectief van de tot  slaafgemaakten is stelselmatig uitgewist, genegeerd. Maar deze geschiedenis is van ons  allemaal en bepaalt voor zowel zwarte als witte mensen wie we nu zijn en hoe we  samenleven. Machtsverhoudingen, de verdeling van welvaart, sociale verhoudingen, politiek, cultuur - het is allemaal doordrenkt met deze geschiedenis. Juist daarom is het ook  noodzakelijk om deze voorstelling te maken. Omdat er te weinig van dit soort verhalen zijn.’

Verwey: ‘Voor mij is het ook spannend. Ik stam hoogstwaarschijnlijk af van tot slaafgemaakten. Waarschijnlijk, want het is door de uitgewiste geschiedenis niet meer met 
zekerheid te achterhalen. Het is belangrijk om het hierover te hebben, op een manier die  niet het traumatische slachtofferschap benadrukt. Maarten van Hinte heeft het stuk zo  geschreven dat we het op een informatieve manier vertellen. Ik speel een vrouw in het nu die lijkt op wie ik ben: een moeder met een interesse voor familiegeschiedenissen. Deze vrouw  die op mij lijkt, gaat in de voorstelling op zoek naar de geschiedenis van Dédé. Een vrouw  die in slavernij is geboren en is vrijgemaakt, maar die bovenal moeder is. Ze houdt zielsveel  van haar zoon en doet er alles aan om hem vrij te kopen. Dédé’s verhaal is een persoonlijk  verhaal en maakt het maatschappelijke systeem van macht zichtbaar dat vanuit de WIC en  de VOC is gevormd. Een systeem dat bepaalde wie mens was en wie niet. We laten de feiten voor zich spreken en wijzen niet met een vinger een schuldige aan. Wie aangewezen wordt  als schuldige kan namelijk altijd wegkijken, maar om de feiten kan je niet heen. Het oordeel  is aan de toeschouwer.’

Wat hopen jullie dat de voorstelling teweegbrengt?
Diepenhorst: ‘Het zou mooi zijn als we met deze voorstelling kunnen bijdragen aan het besef dat we allemaal een ander perspectief op deze geschiedenis hebben en dat die  perspectieven niet tot een simpele tegenstelling zijn samen te vatten.’

Verwey: ‘Ik hoop dat deze voorstelling voor iedereen die komt kijken een aanvulling is op je 
eigen perspectief, wat dat perspectief ook is. Dat de voorstelling een verrijking en verdieping geeft van hoe je denkt over moederschap, slavernij, mens zijn, zwart zijn en vrouw zijn.’

De voorstelling De Smeekbede met Dionne Verwey is op zondag 22 oktober 2023 te zien in 
Theater aan de Schie om 15.00 uur. Toegang is € 28,00 per persoon. Kaarten zijn te 
reserveren via www.theateraandeschie.nl.

Fotografie
Piek-Ontwerp Wendy Varela