De noordelijke grens van het Romeinse Rijk, de Romeinse limes, was ongeveer 5000 kilometer lang en liep langs de Rijn. Vanaf halverwege de eerste eeuw na Chr. vormde deze de grenslinie ter bescherming van Gallië tegen de Germanen. Deze grens liep dwars door Nederland, van Duitsland tot aan Katwijk aan Zee. Dit en meer blijkt uit het boek ‘De Romeinse Limes’ waarin Luit van der Tuuk de Neder-Germaanse limes beschrijft.
De Romeinse limes is één van de grootste infrastructurele werken die ooit in de Lage Landen zijn gerealiseerd. Recente opgravingen hebben veel plaatsen langs deze linie blootgelegd, waardoor de belangstelling ervoor steeds groter wordt. Door de UNESCO is de Romeinse limes werelderfgoed geworden.
Het boek is als volgt opgezet: een inleiding, een eerste hoofdstuk over de Romeinse geschiedenis en een tweede hoofdstuk over aanwezigheid van de Romeinen in onze streken. Pas in het derde hoofdstuk komt het eigenlijke onderwerp aan de orde: de Romeinse limes in Nederland.
De geschiedenis van het Romeinse Rijk loopt vanaf de stichting rond 750 vóór Chr. tot aan de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Chr. In het hoofdstuk over die geschiedenis worden de gedragingen van alle Romeinse keizers beschreven. Daarmee ontstaat een beeld over wat zij allemaal hebben gedaan. Neem bijvoorbeeld keizer Augustus die twee gezichten had: die van een nietsontziende najager van persoonlijke macht in een wezenlijk militaire dictatuur en die van een wijze bestuurder die voorspoed en vrede in zijn rijk nastreefde. Tijdens zijn bewind zouden de levensomstandigheden dan ook sterk beter worden. Keizer Nero daarentegen was een wrede en paranoïde heerser en ook extravagant, hij had een hedonistische levensstijl.
In het tweede hoofdstuk behandelt de auteur de aanwezigheid van de Romeinen in de Lage Landen, waar verschillende volkeren woonden, bijvoorbeeld de Bataven in opstand, de Friezen, de Chauken en de Cananefaten.
Het derde hoofdstuk gaat dus over de Romeinse limes. Langs de rivier bouwden de Romeinen de Neder-Germaanse limes met forten en wachttorens als garnizoensplaatsen, die werden met elkaar verbonden met wachttorens, heerwegen en waterwegen. In de laatste paragraaf beschrijft de auteur een denkbeeldige reis langs deze oude grens, vanaf de huidige Duitse grens tot aan de Noordzee, met vermelding van de nog zichtbare overblijfselen van vestingen en versterkingen.
Van der Tuuk schrijft vlot en zeer toegankelijk. Hij heeft het boek ‘De Romeinse Limes’ bewust beknopt gemaakt. Op deze manier krijgen lezers die het fenomeen ‘Romeinse limes’ willen zien, snel een beeld van wat de Romeinen in de eerste twee hoofdstukken hebben gedaan. Voor lezers die dieper willen ingaan op de Romeinen bevat het boek een uitgebreide bibliografie en een lijst van oudheidkundige musea.
Luit van der Tuuk (1954) is zelfstandig onderzoeker, publicist en conservator bij Museum Dorestad, in Wijk bij Duurstede. Hij is gespecialiseerd in de vroegmiddeleeuwse geschiedenis van Noordwest-Europa. Hij publiceerde onder andere de boeken ‘De Friezen’, ‘De Franken’, ‘Vikingen’ en ‘Indiculus’. Voor zijn boek ‘De eerste Gouden Eeuw’ won hij de prestigieuze W.A. van Es-prijs.
‘De Romeinse Limes’ is als derde druk in februari 2023 verschenen bij Uitgeverij Omniboek. Het boek heeft 192 pagina’s en is voorzien van mooie illustraties in kleur (foto’s, kaarten en tijdlijnen), een bibliografie en een overzicht van oudheidkundige musea.
Het boek kost € 20,99. ISBN: 9789401919494. Het is niet als e-book te koop.
Illustraties
1. Omslag van het boek
2. Auteursfoto van Luit van der Tuuk
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Recensie
Wies Groeneveld
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger (en straks ook voor De Schiedammer Online)? Elk genre is welkom. Mail je recensie dan naar Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl