Een van de vele misverstanden over bier is dat het in de middeleeuwen veel werd gedronken omdat het water toen niet drinkbaar was. Maar dat is onzin: op veel plaatsen in het gebied dat wij nu bewonen was destijds prima drinkwater verkrijgbaar. Bier werd veel gedronken vanwege de voedingswaarde, de smaak en de status. In de ‘Canon van de Nederlandse biercultuur’, opgetekend door Leendert Alberts, Rudi Bakker, Marco Daane en Kees Volkers, krijg je een historisch overzicht van het bierbrouwen en de consumptie ervan. Bovendien worden hardnekkige opvattingen over het bierbrouwen met feiten weerlegd.
Dit boek is een pendant van de online Canon van de Nederlandse Biercultuur, te vinden op
www.canonnederlandsebiercultuur.nl. Het bevat verhalen over welke ontwikkeling het bier bij ons heeft doorgemaakt. Een aantal steden als Gouda, Haarlem, Leiden en Delft hebben de bierproductie in Europa in de vijftiende eeuw zelfs gedomineerd. In zeven hoofdstukken wordt de historie van het maken en het consumeren van bier verteld. Opvallend is dat sommige feiten die worden vermeld terugkeren in een volgend verhaal. Wellicht omdat de werkvelden van de vier auteurs elkaar deels overlappen.
Als je geen zin hebt om lange verhalen van het scherm te lezen, is deze compacte papieren uitgave een uitkomst. Bij voorkeur onder het genot van een glas bier lees je een vlot geschreven historische verhandeling, waarbinnen ook voor Vlaardingen een rol was weggelegd. In de periode 900-1300 werd er in de lage landen veel gruitbier gebrouwen. Als conserveringsmiddel en als smaakmaker werd het kruid gagel daar aan toegevoegd. Archeologen hebben onder andere bij Hellevoetsluis, Vlaardingen en Schagen concentraties gagel gevonden, die wellicht teruggaan naar het begin van onze jaartelling. Vermoed wordt dat Kelten en Germanen gagel ook gebruikten voor de bereiding van bier.
Hoewel het boekje bescheiden is van omvang, is de inhoud groots. Het bevat zeer makkelijk leesbare verhalen die in vogelvlucht de belangrijkste aspecten van de Nederlandse biercultuur behandelen. Verrassend is de opheldering over opvattingen die onterecht hebben postgevat in ons geheugen. Zo blijkt dat monniken niet zelf bier brouwden, maar dat uitbesteedden. Vandaag de dag gebeurt dat nog steeds. En in de vijftiende en zestiende eeuw waren veel vrouwen actief als bierbrouwer. Zo’n twintig procent van de brouwerijen in Haarlem bijvoorbeeld werd toen gerund door vrouwen. Dus ‘Bierbrouwen is mannenwerk’, vergeet het maar.
Canon van de Nederlandse biercultuur is december 2023 verschenen bij uitgeverij Birdy Publishing b.v. en kost € 13,90.
Recensie
Gerard van Os
Illustraties
1. omslag van het boek
2. portret van de auteurs
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl
Dit is een bijdrage van het recensiecollectief. Lijkt het je leuk om ook een boek te bespreken voor De Vlaardinger, mail dan je recensie naar Hans Vrugt, eindredacteur van het collectief: hansvrugt@planet.nl