Isaäc hoorde er nooit echt bij. Als hij op kantoor zat, verlangde hij naar zee. Eenmaal aan boord verlangde hij naar een baantje aan de wal. ‘Wat hij nu zag zou iemand anders in zijn stoutste dromen nog niet durven of kunnen bedenken.’ Dat denkt Isaäc als hij ’s nachts op het achterdek van een zeeschip naar de horizon staat te turen en een merkwaardig voertuig ziet naderen. Het blijkt een brommer te zijn die over het water van de zee rijdt. ‘Hoe is het mogelijk dat u op het water rijden kan?’, vraagt Isaäc aan de bestuurder van de brommer. ‘Dat is een kwestie van oefenen’, krijgt hij als antwoord. Dat oefenen begon op een stadsvijver. Nu rijdt hij de hele aardbol rond met zijn brommer op zee.

Het bovenstaande stukje tekst is een mini-uittreksel van het verhaal ‘Brommer op zee’ uit de in 1972 verschenen verhalenbundel ‘In de Bovenkooi’ van de schrijver J.M.A. Biesheuvel ofwel Maarten Biesheuvel (Schiedam, 23 mei 1939 – Leiden, 30 juli 2020). Hij zat op het Stedelijk Gymnasium Schiedam en studeerde als jurist af in Leiden. ‘In de bovenkooi’ was een van de meest succesvolle debuten in de naoorlogse Nederlandse literatuur. Gerrit Komrij noemde Biesheuvel in Vrij Nederland een meester in 'absurd cynisme' en in 'surreële logica'.

Drie Schiedammers en een oude bromfiets
Schiedammers Ernst van Velzen (48), Jeffrey Burger (54) en Luuk Verzijden (37) vonden de viering van 750 jaar stadsrechten van Schiedam een goede aanleiding om aandacht te besteden aan de gevierde schrijver en om hierbij aan te haken op zijn 'surreële logica' en dat te doen met een van zijn bekendste verhalen: ‘Brommer op zee’. Op het voormalige gebouw van het Stedelijk Gymnasium Schiedam aan de Tuinlaan (ook bekend als Blauwhuis) staat een citaat uit dit verhaal op de muur. Deze literaire muurtekst werd in oktober 2022 onthuld. 
(zie ook: Drukbezochte onthulling muurtekst Maarten Biesheuvel) 

“Ik loop meerdere malen per dag langs het pand met de muurtekst. Dat zal wellicht meespelen in het feit dat het idee al enkele jaren door mijn hoofd spookt om een brommer over het water te laten rijden, om daarmee niet alleen dit verhaal zichtbaar te maken voor alle Schiedammers, maar daarmee ook deze Schiedamse schrijver op unieke wijze nog beter onder de aandacht te brengen in diens geboorteplaats. Hoe mooi is het om dit bijna vijf jaar na diens overlijden tijdens de viering van 750 jaar Schiedam te doen”, zegt bedenker en initiatiefnemer Ernst van Velzen. Hij maakte smid Luuk Verzijden (Smederij Rookbaard) en kunstenaar Jeffrey Burger enthousiast voor het project, waarop zij zijn aangehaakt. Daarmee heeft Van Velzen zowel een ervaren maker als bekende creatieveling binnengehaald om het onmogelijke mogelijk te gaan maken.

Onmogelijke mogelijk maken
“Het onmogelijke mogelijk maken, dat is een schitterende uitdaging waarvoor je graag aan zo’n project mee wil doen. Evenzo vind ik het van belang om een hommage aan deze meesterlijke verhalenverteller te brengen. Het was een man met een complexe persoonlijkheid, gaandeweg zijn leven speelde zijn manische depressiviteit op, maar dat neemt niet weg dat je ook dan een plaats, een rol in de samenleving hebt. Het kan zeker geen kwaad dat eens te belichten”, zegt Jeffrey Burger.  Ernst van Velzen vult aan: “Voorts willen we met het project Schiedammers stimuleren om aan het lezen te gaan, allereerst in het oeuvre van Biesheuvel, maar ook in het algemeen in het werk van andere schrijvers. Anders gezegd, we kunnen met dit project ook educatief iets doen. Dat er in de breedte van de bevolking meer gelezen gaat worden, is belangrijk in een stad als Schiedam waarin relatief veel mensen een taalachterstand hebben. Daarbij is het zeker ook van belang dat de jeugd meer gaat lezen, en dan vooral ook ander leesvoer dan sociale media.” Onderdeel van het project is daarom dat Burger als omlijsting van het project een stripverhaal wil maken, geïnspireerd op ‘Brommer op zee’ en dat in een Schiedamse setting.

De techniek
Hoe gaan de mannen het technisch aanpakken. Luuk Verzijden: “Het komt er in grote lijnen op neer dat we twee aluminium pontons maken. Daartussenin komt een rvs-frame, waar de brommer als het ware in hangt. Het bedrijf Damen Naval Schiedam heeft ons geholpen met het maken van berekeningen. Op basis daarvan maken we de constructie zodanig dat de brommer de pontons net onder water drukken. De motor zit onder water. We zorgen ervoor dat de berijder met het stuur van de brommer het hele voer/vaartuig kan besturen.”

De brommer is een Kreidler Florett. Door Ernst werd dit “niet rijdende opknappertje” op Marktplaats gevonden, waarna hij samen met Jeffrey naar Serooskerke (Zeeland) reed om het voertuig naar Schiedam te verhuizen. De mannen gaan, met de antieke helmen en motorbrillen op, graag even op de foto. De oplettende Schiedammer zal vanaf begin mei de brommer al over het water kunnen zien rijden, want de planning is dat er dan proefritten/vaarten gemaakt gaan worden. In het projectplan wordt toegezegd: “De eerste schetsen en ontwerpen zullen breedvoerig getoetst worden op haalbaarheid, esthetiek en zeewaardigheid van het object. Ondanks het jongensachtige karakter van dit project zal het een volwassen product worden dat veilig over de wateren kan varen.”

23 mei 1939/23 mei 2025
23 mei is de geboortedag van Maarten Biesheuvel. Dan is er ook allerlei activiteit rond de Lange Haven in verband met de Dorpsopera Café de Verlossing in de Havenkerk en IDDF Around Town. Het is de bedoeling dat de kinderziekten er bij het bijzondere vehikel rond die tijd uit zijn en dat menig Schiedammer de brommer dan over het water zal zien rijden. Later zal er ook nog een officiële feestelijke en theatrale onthulling zijn van de op het water rijdende brommer. Daarna zullen Schiedammers en toeristen via Schiedam Partners (S’DAM) een watertour kunnen boeken in een witte sloep.

Op de Schiedamse havens in de historische binnenstad zullen de opvarenden dan ongetwijfeld turend vanaf het dek in de verte een brommer zien naderen, niet op de kade maar over water. Ondertussen luisteren ze naar het verhaal ‘Brommer op zee’ en genieten ze van een door Brasserie Stadhuis gecaterd hapje en drankje dat zowel het verhaal als Schiedam recht zal doen. En nagenieten, dat kunnen bezoekers en inwoners nog zeker drie jaar doen na de festiviteiten. De brommer zal een periode van drie jaar zichtbaar zijn in de Schiedamse wateren. Daarna wordt bekeken of de brommer kan worden omgevormd tot een beeld dat bij het Blauwhuis kan worden geplaatst.

Vlaardings tintje
Maarten Biesheuvel is pas op latere leeftijd naar het Stedelijk Gymnasium in Schiedam gegaan. Zijn eerste en allesbepalende jonge jaren bracht hij door op het Groen van Prinsterercollege. Ook daar in de schoolkrant kon je met enige regelmaat zijn schrijfselen treffen.

Fotobijschrift
V.l.n.r. Ernst van Velzen, Luuk Verzijden en Jeffrey Burger in de nog op te knappen sloep waarin opvarenden tijdens een vaartour een ontmoeting met de brommer op het water kunnen hebben

Tekst en fotografie
Jan Schrijver