Door de inval van de Russen in Oekraïne is president Poetin bijna dagelijks in het nieuws. Dat de leider van Rusland al decennialang economisch en financieel vuil spel speelt, toont de Britse zakenman Bill Browder aan in het boek ‘Achtervolgd door de staatsmaffia’. De ondertitel laat er geen misverstand over bestaan: ‘Het waar gebeurde verhaal van Russische witwaspraktijken, louche moordaanslagen en de lange arm van Poetin.’
In het eerste hoofdstuk verhaalt de auteur over zijn arrestatie door de Spaanse politie in het voorjaar van 2018. Ten onrechte blijkt al snel: via Interpol was er in Spanje een vals Russisch arrestatiebevel verspreid. Omdat hij via Twitter een bericht van zijn aanhouding verspreidde, werd hij al na een paar uur met veel excuses vrijgelaten. Dit zet meteen de toon voor de daaropvolgende gebeurtenissen: een rollercoaster aan rechtszaken, dagvaardingen, afluisterpraktijken en aanvallen van grootscheepse desinformatie.
De beleggingsmogelijkheden waren in de jaren negentig van de vorige eeuw zo gunstig, dat Browder in 1996 naar Moskou verhuisde om daar een hedgefonds op te richten. Met het Hermitage-fonds verdiende hij heel veel geld, maar gemakkelijk was het niet. Hij moest lijdzaam toezien hoe bedrijven waar zijn hedgefonds in investeerde werden leeggeroofd door Russische oligarchen. Browder stelt: ‘Mijn vakgenoten op de financiële markten accepteerden dit doodleuk als de prijs voor het zakendoen in Rusland en niemand deed er iets aan. Maar ik kon niet aanvaarden dat een kleine groep mensen vrijwel alles van iedereen kon stelen en daarmee wegkwam.’
Deze constatering vormt de kern van het boek. Door te ageren tegen de onwettige praktijken in de Russische zakenwereld moest Browder in 2005 noodgedwongen Rusland verlaten. Toen zijn Russische advocaat in 2009 werd opgepakt en in de gevangenis aan zijn verwondingen overleed, knapte er iets in hem. Hij nam zich voor alle medeplichtigen aan de moord op Sergej Magnitski op te laten draaien voor hun misdaden. Daarvoor werd in 2012 door president Obama in de V.S. de Magnitski-wet ondertekend. Deze wet richt zich rechtstreeks tegen de bij de Magnitski-affaire betrokken Russische individuen. De wet ontzegt hun de toegang tot de VS en het gebruik van Amerikaanse bankdiensten. Als vergelding hiervoor heeft de Russische regering de adoptie van Russische kinderen door Amerikaanse ingezetenen verboden, alsmede bepaalde Amerikanen de toegang tot Rusland ontzegd.
Dat het werk van Bill Browder bijzonder veel risico’s met zich meebrengt, blijkt wel uit het feit dat Poetin regelmatig heeft geprobeerd mensen in het Verenigd Koninkrijk uit de weg te ruimen. In 2006 overleed voormalig spion Alexander Litvinenko na het drinken van een kopje thee met de radioactieve stof polonium. In 2018 werd een poging ondernomen ex-spion Sergei Skripal en zijn dochter met novitsjok-zenuwgas te vermoorden.
Omdat Poetin zelf honderden miljoenen euro´s via vrienden naar het buitenland heeft laten wegsluizen, is hij fel tegenstander geworden van de Magnitski-wet. Geen enkel bedrag van de bedragen staat op zijn eigen naam, dus moet hij het van die ‘vrienden’ hebben. In het boek geeft Bill Browder een overzicht van de bizarre gebeurtenissen die hij meemaakte sinds hij buiten Rusland ageert tegen het corrupte regime van Vladimir Poetin.
Achtervolgd door de staatsmaffia is een boeiend, vaak zenuwslopend relaas van een zakenman die activist is geworden. Zeer goed gedocumenteerd, vaak gedetailleerd lees je de strijd van een man die gerechtigheid hoog in het vaandel heeft staan. Dat hij deze strijd niet alleen hoeft te voeren, blijkt uit het dankwoord: ruim vijf pagina’s lang bedankt Browder mensen uit alle delen van de wereld die hem op een of andere manier hebben geholpen. Ook de Tweede Kamerleden Pieter Omtzicht en Sjoerd Sjoerdsma worden in het boek vermeld, omdat zij hebben meegeholpen de Magnitski-wet in ons land door het parlement te loodsen.
Bill Browder (Chicago 1964) is eigenaar en oprichter van het Hermitage Capital Management, tot 2005 de grootste buitenlandse investeringsmaatschappij in Rusland. In 1998 gaf hij de Amerikaanse nationaliteit op voor de Britse. Over zijn strijd tegen de Russische corruptie ten tijde van zijn aanwezigheid in Moskou schreef hij eerder het boek Vijand van de Russische staat (2015).
Achtervolgd door de staatsmaffia is verschenen bij uitgeverij AtlasContact en kost € 25,00.
Journalist Tom Kreling sprak in 2018 uitgebreid met Bill Browder en publiceerde het interview in de Volkskrant.
illustraties:
1. omslag van het boek
2. portret van de auteur (foto gemaakt door Peter Lindbergh)
Recensie
Gerard van Os
Alle boekrecensies zijn ook terug te vinden op: www.vlaardingenleest.nl